/Диваажингийн нэгэн гялбаа над дээр
туслаа. Гялбаа төдий ч түүний илч, хүчин чадал хэмжээлшгүй. Тэр гялбаа надад
ямар ч үг хэлгүйгээр “хүн” байхад сургаж, намайг хашаа ч дагуулж яваагүй ч
газар бүрт очиж аялахаас ч илүүтэй нүдийг минь тайлсан юм. Түүнтэй учирахаас
өмнөх амьдрал минь утгагүй байсан гэж би хэлэхгүй. Тэр өөрөө ч надад
“Өнгөрсөнөө эрхэмлэ. Өнөөдөр, маргааш олж авсан шинэ зүйлээ дээдлэж өчигдрийг
бүү өнгөрсөн болго. Хорвоод туулсан өдөр бүр, бодол бүр чинь шинэ” хэмээн
хэлсэн. Тэр хэлсэн учраас би итгэж байна. Би итгэж байгаа болохоор “би тэгж л
бодож” байна. Өдөр бүр шинэ учраас, хуучин гэж үгүй болхоор хором бүрт амьдарч
амжих гэж хичээнэ. Ийм зүйлст хичээл зүтгэл хэрэгтэй юм билээ. Хувь тавилангийн хатуу заалтаар тэр нэгэн
цагт эгэл хүний биед хувирах учиртай. Түүнийг би Энэрэл хэмээн дууддаг бөгөөд,
өрөө төлж чадахгүй ч хэзээ нэгэнтээ цуцлаар ч болтугай дэм болюу гэсэндээ ийн
тэмдэглэв./
-Амьдралын
утга учир гэж
юусэн билээ? хэмээн тэр надаас асуув.
-Бид
нүднээ бодитоор харагдаж байгаа зүйлстээ л итгэж, түүнийгээ л мэддэг. Нүдээр
харж, чихээр сонсож, биеэр мэдрээгүй ч сэтгэлээрээ таниж мэддэг зүйлс ч бий.
Энэ амьдралаа бид гагцхүү мэдэхэд л зориулдаг ч юм билүү. Ерөөсөө тэр амьдралын
утга учир гээч хэцүүхэн асуултын хариулт нь “мэдэх”.
-Тэгэхээр
таныхаар утга учир гээч нь цор ганц зүйл байх нь ээ? хэмээхэд би хариу
дуугарсангүйд Энэрэл үргэлжлүүлэн “Би танаас өөрөө ч сайн мэддэг нэг зан
чанарыг чинь их олж харлаа. Адгуу за. За тэгэхээр ингэж зүйрлье л дээ. Голын ус
тэнгис далай гэгч илүү их рүү яарахдаа, илүү ихийн хэсэг болох гэхдээ яаран
адган урсана. Чимээ нь хүртэл чагнаваас “Би яарч байна, би очиж байна...” гэх
шиг. /түүнийг ийн хэлэхэд би дотроо нарны гэрэлд гялбан урсах жижиг горхыг
төсөөлхөд чимээ нь сонсогдох/ Горхи, гол, мөрөн болсон ч адгасаар л байна. Нэг
нэрээ гээн нөгөө нэршилд хувиравч тэрхүү өөрчлөгдөх нэр гагц хэмжээнд оноосон нэр
болохоос ус ус хэвээр л . Ус “ус” л байгаа нь түүний мөнхийн оршихуй, чин үнэн
юм. Өөрийн үнэнийг мэдсээр байх ч тэр л үнэнээ ямагт эрхэмлэдэг
байна гэдэг амаргүй. Уулын энгэрээс урсан ирж далайд цутгалаа гээд
өөрийгөө далай гэж сэтгэх нь гэнэн явдал ч шиг. Далай боллоо ч угтаа ус гэдгээ
л мэтгэж боломгүй. Оюун ухаанаа ус хэмээвэл бид ямагт л мэдлэг, мэдээлэл,
ухаарал, сэрэл мэдрэмжүүдээр нэмж түүнийгээ далайн дайтай болгох гэж
адгадаг. Бидний ухаан дах ус ихээр
ууршиж тэнгэрт нэгдэвч ганц дусал болон эргэн буух нь бий. Бүр эсрэгээрээ байх
нь ч бий. Гэвч хэмжээнд нь үл санаа зовж мөн чанараар нь танин мэдэх нь чухалсанж.
Ийн хэлмэгч түүний яриаг таслан би “Мэдлэггүйгээр бид хэн ч биш адгууснаас
өөрцгүй шүү дээ” гэхэд миний хэлснийг сонсоогүй аятай яриагаа ийн үргэлжлүүлэв,
-Үзсэн кино, уншсан ном, сонссон хөгжим зэргээ
энэ бол би гэж бодож, тэдгээрт хэтэрхий шунан автах нь жинхэнэ “би”-гээ бүдгэрүүлдэг.
Мэдлэгийг маш болгоомжтой хирнээ ямар ч хэнэггүй хүртэхэд суралцваал сая
жинхэнэ мэдэхэд нэвтэрнэ гээд надруу асуусан
харцаар харахад,
-
Би ер нь чамд өөрөөсөө хүртэл нуудаг зүйлсээ хэлэхээс ичиж санаа зовохгүй юм. Чин
үнэндээ өчихөд надад ч тийм үе байж. Өрөвдмөөр биш гэжүү?
-Өөрийгөө
шүүх гэсний хэрэггүй дээ.
-Үгүй
ээ, шүүгээгүй. Халаглаж байна гэвэл онох юм байна.
-Харин
амьдралд мэдлэгээс илүү зүйлс, өөр хүчин ухаантай байхад сургаж, хэцүү бүхэнд
тэсч үлдэх тэнхээ хайрладгийг мэдэх үү?
-Мэдэхгүй
ээ. Гэхдээ чамтай уулзахаас өмнө сүүлийн дөрвөн жилийг бодох бүрт надад олж
аваагүй мэдлэг, боломжууд, сурж чадаагүй бүхнээс илүү хүмүүс хоорондын
харилцаа, өөрийгөө хайрлаж чадахгүй гаргуундаа гаргасан харамсах зүйлс бишгүй
их.
-Тэгэхээр
бүхнээс илүү хайрлахад суралцаж, өөрт буй дусал ч атугай тэрхүү “ус”-аа танин
мэдэж, үнэн бай. Амьдралд гэнэтийн зүйлүүд дүүрэн. Хэзээ ч орж байгаагүй нөхцөл
байдал, шинэ бүхэн даанч их. Залуу насандаа амьдралыг таничлаа гэж бодох нь
хөнгөн хөөрөгдөл.
-Огт
үзээгүй нөхцөлд өөрийгөө ямархуу зан байдал, ааш араншин гаргахыг урьдаас
тааварлаж, би өөрийгөө “мэдэх” учраас яг л ингэнэ гэж боддог байсанаа нэхэн
санахад ичмээр. Тэр намайг бодолтой минь үлдээн таг дуугүй сууна. Өнөөх л
мөнхөд амгалан төрхөөрөө. Ийн ярилцаад цонхоор харахуйяа хаврын үнсэн саарал өнгө
бүхий зураглал. Энэ өнгө сэтгэлийн минь байгалийн өнгөтэй ив ижил юм. Уйтай хирнээ дулаахан, тув тунгалаг. Энэ л
сэтгэлийн өнгө надад хайртай түүний минь эр үнэр шиг, хүүгээ тэврэх шиг
тайтгарал авчирнам. Өөр өнгөнд сэтгэлээ үл хувилгахсан. Нар гэдэг нэг хэдий ч
түүний гэрэл түмэн салаа болон түгж,
өчүүхэн жижиг туяа нь ч нүд гялбам гэрэлтэнэ. Би бол гэрэл гэх шиг тийм
бардам. Мэдэхгүй байх цор ганц орших минь эгээ л нар мэт, нарны түмэн живээ
гялбаа мэт. Над мэт шиг ийн сэтгэвээс мэдэхгүй нь мэдэхийн дээд юм. Ай,
хөнгөрчихлөө...
